ΕΜΣΤ: Μια εικοσάχρονη περιπλάνηση στο δρόμο για το Φιξ

Σαν τους κατοίκους της Άρτας, στον μακρινό 17ο αιώνα, που διέσχισαν πρώτοι το ομώνυμο γεφύρι, εκείνο που «ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν», θα μοιάζουν όσοι περάσουν τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου τις πόρτες του κτιρίου του Φιξ, στην οδό Καλλιρρόης, για να επισκεφθούν το «νέο» (μόλις… είκοσι ετών) Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ).

Δύο διευθύντριες είδαν την έξοδο

Όπως το γεφύρι της Άρτας, έτσι και το ΕΜΣΤ για να στεριώσει χρειάστηκε να «στοιχειώσουν» όχι μία αλλά δύο πρωτομαστόρισσες: η ιδρυτική του διευθύντρια Άννα Καφέτση (2000-2014) και η διάδοχός της, Κατερίνα Κοσκινά (2014-2018), που και οι δύο είδαν την πόρτα της εξόδου, με τρόπο τουλάχιστον άκομψο, από ισάριθμους υπουργούς Πολιτισμού –αποπομπή για την πρώτη, μη ανανέωση θητείας για τη δεύτερη.
Κι όμως, και οι δύο «στοιχειώνουν» ίσαμε σήμερα τα θεμέλια του μουσείου. Στην Άννα Καφέτση και το όραμά της οφείλει το ΕΜΣΤ το γεγονός ότι μπόρεσε εντέλει να εγκατασταθεί στο κτίριο της οδού Καλλιρρόης, μολονότι η ίδια έφτασε μέχρι την πηγή χωρίς να πιει νερό. Το κράτησε όμως ζωντανό σε όλα αυτά τα χρόνια της περιπλάνησής του σε λιγότερο ή περισσότερο ακατάλληλους χώρους φιλοξενίας.
Στην Κατερίνα Κοσκινά, που κράτησε το κλειδί για να ξεκλειδώσει το μόνιμο σπίτι του μουσείου, χρωστάμε όσα θα δούμε στους τρεις ορόφους του κτιρίου Φιξ, καθώς η εγκατάσταση της μόνιμης συλλογής του ΕΜΣΤ υλοποιείται με βάση τη μουσειογραφική μελέτη της τέως διευθύντριάς του.

Το διευθυντικό δίδυμο που θα ανοίξει το μουσείο

Όμως είναι μια τρίτη διεύθυνση στην οποία οφείλεται το γεγονός ότι το ΕΜΣΤ έφτασε στην πολυπόθητη ημέρα των εγκαινίων του –στην πραγματικότητα, ένα «μεταβατικό» διευθυντικό δίδυμο, που αποτελείται από τον παλαίμαχο αρχιτέκτονα Δημήτρη Αντωνακάκη, που ανέλαβε τα καθήκοντα του μεταβατικού διευθυντή, τον οποίο συνδράμει η ιστορικός τέχνης Συραγώ Τσιάρα, αναπληρώτρια διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του Πειραματικού Κέντρου Τεχνών – ΜΟΜus.

Το διευθυντικό δίδυμο ανέλαβε, εδώ και ένα σχεδόν χρόνο, το δύσκολο έργο της έκθεσης της μόνιμης συλλογής του ΕΜΣΤ με βάση τη μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη της Κατερίνας Κοσκινά και, συνεπώς, είναι αυτό το οποίο θα οδηγήσει το μουσείο στα εγκαίνια. Η λύση της μεταβατικής διεύθυνσης υπήρξε μια, κατά κάποιον τρόπο, αναγκαστική κίνηση για την τέως υπουργό Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά, μετά το «φιάσκο» στο οποίο οδηγήθηκε ο διαγωνισμός για την επιλογή νέας διεύθυνσης του ΕΜΣΤ, κατά τον οποίο κανένας και καμία από τους υποψηφίους δεν βρέθηκε να πληροί τα τυπικά προσόντα για τη θέση…
Σε αντίθετη περίπτωση, η περιπέτεια του μουσείου θα ξανάρχιζε από την αρχή (νέος διευθυντής, νέα μουσειολογική μελέτη, νέες εγκρίσεις κ.λπ. κ.λπ.) και τα εγκαίνιά του θα παραπέμπονταν, για άλλη μια φορά, στις καλένδες.

Τέλος καλό όλα καλά, λοιπόν;

Δύσκολο να το πει κανείς, ιδιαίτερα μάλιστα όταν μία ακόμη μεγάλη εκκρεμότητα, η επιλογή νέας διευθύντριας ή διευθυντή, αλλά και νέου Δ.Σ., βρίσκεται μπροστά μας. Είναι χαρακτηριστικό πως λίγο πριν τα εγκαίνια, την Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου, το Σωματείο Εργαζομένων στο ΕΜΣΤ καλεί σε συνέντευξη τύπου, διαπιστώνοντας ότι «μια σειρά από προβλήματα ζωτικής σημασίας, τα οποία μπορούν να υπονομεύσουν τόσο τη λειτουργία του Μουσείου όσο και το σύνολο του έργου που οφείλει να προσφέρει στην κοινωνία ως θεσμός του σύγχρονου πολιτισμού, μπαίνουν για μια ακόμα φορά κάτω από το χαλί».
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η εικοσάχρονη διαδρομή του ΕΜΣΤ μέχρι να γίνει μουσείο άξιο του ονόματός του (δηλαδή με δικό του χώρο και δική του μόνιμη έκθεση) συμπυκνώνει όλες τις παθογένειες της δημόσιας πολιτικής στη χώρα μας και αποτελεί μια μελέτη περίπτωσης που αξίζει να διδάσκεται, ως παράδειγμα προς αποφυγήν, σε όλες τις σχολές δημόσιας διοίκησης.

Το κτίριο του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης

Τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου η μόνιμη συλλογή του ΕΜΣΤ θα παρουσιαστεί στους δημοσιογράφους. Στις 24, 25 και 26 Φεβρουαρίου το μουσείο θα δεχτεί ομάδες μαθητών, ενώ θα ανοίξει για το κοινό την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου. Μια εικοσαετής περιπέτεια έφτασε στο τέλος της (;).