Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ

(THE WAY BACK)

5 ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤΟΥΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ

Σκηνοθεσία: Γκάβιν Ο'Κόνορ

Σενάριο: Μπραντ Ίνγκελσμπι

Πρωταγωνιστούν:  Μπεν Άφλεκ, Αλ Μάντριγκαλ, Μικαέλα Γουάτκινς, Τζανίνα Γκάβανκαρ, Γκλιν Τούρμαν, Μπράντον Γουίλσον, Γουίλ Ροπ

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Έντουαρτ Γκράου

Μοντάζ: Ντέιβιντ Ρόζενμπλουμ

Μουσική: Ρομπ Σίμονσεν

Ημερομηνία Εξόδου: 5 Μαρτίου 2020

Διάρκεια: 1 ώρα και 48 λεπτά

Διανομή: Tanweer

O κάτοχος δύο Όσκαρ Μπεν Άφλεκ (Argo) επιστρέφει με μία ανθρωποκεντρική ταινία εξιλέωσης και δεύτερων ευκαιριών. Στην τολμηρή αυτή επιλογή του ηθοποιού, που αντηχεί την προσωπική του διαδρομή, τους δαίμονες του και τη μάχη του με τον αλκοολισμό, ο μοναχικός πρωταγωνιστής μοιάζει παραιτημένος, μέχρι που ξαναβρίσκει το νόημα της ζωής, αναλαμβάνοντας να προπονήσει την ομάδα μπάσκετ του σχολείου του. Το συγκινητικό αθλητικό δράμα με τις εξαιρετικές ερμηνείες σκηνοθετεί ο εξαιρετικός Γκάβιν Ο'Κόνορ (Ο Λογιστής).

Σύνοψη

Ο Τζακ (Μπεν Άφλεκ) είχε μπροστά του μια ζωή γεμάτη υποσχέσεις. Στο γυμνάσιο ήταν το παιδί - φαινόμενο στο μπάσκετ, όταν ξαφνικά, για άγνωστους λόγους, αποσύρεται από τα πάντα, καταστρέφοντας το μέλλον του. Τον παίρνει η κάτω βόλτα, βιώνει μία ανυπολόγιστη απώλεια και «βυθίζεται» στο αλκοόλ, γεγονός που του κοστίζει το γάμο του και κάθε ελπίδα για μια καλύτερη ζωή. Όταν του ζητείται να προπονήσει την ομάδα μπάσκετ του πανεπιστημίου του - που έχει πέσει πολύ σε σχέση με τις ένδοξες εποχές του- αποδέχεται την πρόταση, εκπλήσσοντας περισσότερο απ’ όλους τον εαυτό του. Καθώς οι παίκτες δένουν μεταξύ τους ως ομάδα και πετυχαίνουν τη μία νίκη μετά την άλλη, ο Τζακ αισθάνεται ότι ίσως έχει βρει τελικά ένα λόγο για να αντιμετωπίσει τους δαίμονές του. Όμως, θα είναι αυτό αρκετό για να γεμίσει το κενό του, να θεραπεύσει τις βαθιές πληγές του παρελθόντος και να τον οδηγήσει στο δρόμο προς τη λύτρωση;

Το τζάμπολ

Αθλητής ο ίδιος εκτός από σκηνοθέτης, ο Γκάβιν Ο'Κόνορ αναγνώρισε το ενδιαφέρον στοιχείο στο σενάριο του Μπραντ Ίνγκελσμπι, μια ιστορία εθισμού, επιστροφής και εξιλέωσης. Δεν ήταν ο μόνος. «Ο Μπελ Άφλεκ με πήρε τηλέφωνο για την ταινία» θυμάται ο σκηνοθέτης. «Μου είπε ότι ήμουν ο κατάλληλος να το σκηνοθετήσω και μετά άρχισε να μου λέει την ιστορία. Τον διέκοψα και του είπα ότι την ξέρω ήδη».

Συμπτωματικά, ο σκηνοθέτης είχε διαβάσει το σενάριο μήνες πριν τον καλέσει ο Άφλεκ και είχε έρθει η ώρα να συναντηθούν ξανά οι δρόμοι τους. «Μου άρεσε πολύ το υλικό, οπότε όταν με κάλεσε ο Μπεν, ήταν τέλειος ο συγχρονισμός και αποφασίσαμε να κάνουμε αυτό το ταξίδι μαζί» λέει ο σκηνοθέτης.

«Δεν είναι μια κοινότοπη ταινία για ένα άθλημα ή τον εθισμό. Ήταν λυτρωτική και εμπνευσμένη. Ανέτρεπε όλες τις προσδοκίες και ήταν συναισθηματικά γνήσια. Έχω κάνει μεγαλύτερες ταινίες και ήθελα να ασχοληθώ με κάτι ουσιαστικό για μένα. Ένιωσα ότι ήταν δυνατή ιστορία και ως ηθοποιός βρήκα την ευκαιρία να σκάψω βαθιά και να βρω προσωπικά μου κομμάτια και τον δικό μου αγώνα με την ελπίδα να νιώσω κουράγιο να τα αντιμετωπίσω. Η τέχνη με την έννοια της κάθαρσης» λέει ο πρωταγωνιστής Μπεν Άφλεκ.

Ο σεναριογράφος άντλησε υλικό από τη δική του ζωή, έχοντας μεγαλώσει σε μία οικογένεια που ασχολούνταν με το μπάσκετ. Ο πατέρας του ήταν γνωστός παίχτης στο κολέγιο και έπαιξε στο NBA. O αδελφός του ήταν επίσης καλός παίχτης. «Ο πατέρας μου ήταν ο προπονητής μου στο σχολείο και σε αντίθεση με τον αδελφό μου δεν ήμουν καλός στο μπάσκετ, έμενα περισσότερο στον πάγκο. Ο πατέρας μου ήταν πολύ ανταγωνιστικός και αυτή η φωτιά και η ένταση του Τζακ είναι εμπνευσμένη από τον πατέρα μου και τις προπονήσεις του» λέει ο σεναριογράφος.

«Μέσα από τον χαρακτήρα του Τζακ, προσέγγισα το μπάσκετ με όχημε μια ιστορία που δεν είναι μόνο για το άθλημε. Για να ξεπεράσει μια απώλεια που παραλίγο να καταστρέψει τη ζωή του, ο Τζακ καταλήγει να μπει ξανά στο παιχνίδι που ένιωσε ότι κάποτε τον πρόδωσε. Έτσι, ξυπνάει κάτι μέσα του που μπορεί να τον βοηθήσει να ξαναβρεί την ελπίδα» προσθέτει ο Ίνγκελσμπι.

«Ο Τζακ ζει μοναχικά, είναι απομονωμένος από την οικογένεια και τους φίλους του» λέει ο σκηνοθέτης. «Σταδιακά αποκαλύπτουμε στοιχεία για αυτόν και τι του έχει συμβεί. Η ιστορία έχει πολλές ανατροπές. Το σενάριο δεν έχει παραδοσιακή δομή. Μου άρεσε πολύ αυτό».

«Ο Γκάβιν καταλαβαίνει γιατί κάποιος ασχολείται με ένα άθλημα. Εκτιμά επίσης τον χαρακτήρα και τις ερμηνείες. Αυτό για μένα ήταν το κλειδί» λέει ο Άφλεκ για τον σκηνοθέτη.

Ο Ο’Κόνορ και ο Άφλεκ τόνισαν την ανθρωπιά του χαρακτήρα και τη σχέση του με τους ερασιτέχνες αθλητές που πρέπει να προπονήσει. «Ο Τζακ είναι παλαιών αρχών. Έτσι μεγάλωσε, έτσι παίζει το παιχνίδι. Τα παιδιά το ρουφάνε αυτό και γίνονται η αντανάκλαση της ανταγωνιστικότητας και της έντασης του. Μιλήσαμε πολύ για ο πώς η ομάδα είναι ο τρόπος του Τζακ να ξεφύγει από το παρελθόν του, να καλύψει το κενό από τον πατέρα του. Ο Τζακ παίρνει περισσότερα από τα παιδιά, παρά τα παιδιά από τον Τζακ» λέει ο σκηνοθέτης.

«Θέλαμε να είναι μια ιστορία που εμπνέει, που είναι αληθινή και γνήσια. Γι’ αυτό ήθελα να συμμετέχω. Ήξερα ότι έπρεπε να παίξω με ειλικρίνεια, θάρρος, ευαισθησία και αληθινό συναίσθημα. Όλοι πονάμε. Όλοι έχουμε διαφορετικές προκλήσεις. Το ερώτημα είναι πώς τις αντιμετωπίζουμε. Υποφέρουμε, συντριβόμαστε, εκτροχιαζόμαστε; Ή μαζεύουμε τα κομμάτια μας και συνεχίζουμε; Η επιλογή είναι αυτό που μας καθορίζει τελικά» καταλήγει ο Άφλεκ.

Οι παίχτες

Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι ο Άφλεκ θα έπαιζε τον Τζακ και καλωσόρισε την ευκαιρία να αναλάβει αυτόν τον περίπλοκο και απαιτητικό ρόλο. «Η ταινία ήταν μεγάλη ικανοποίηση για μένα» λέει ο Άφλεκ. «Κάθε μέρα ένιωθα χαρά που εξέφραζα κάτι σημαντικό για μένα. Κατάλαβα αυτόν τον χαρακτήρα σε βάθος. Κατάλαβα κάθε στάδιο αυτού που περνούσε και την αντιφατική φύση της δύσκολης κατάστασης στην οποία βρίσκεται. Καταλαβαίνω σε βάθος, όχι μόνο τα κοινότοπα πράγματα -το πολύ ποτό, την παραίτηση, την προσπάθεια, τη βελτίωση κτλ- αλλά και τις μικρές στιγμές, τις λεπτομέρειες, το βαθμό άρνησης, τον αγώνα να παραδεχτεί ότι αυτό το θέμα επηρεάζει τη ζωή του, τη δυσκολία να ανακάμψει από αυτό. Η ανάκαμψη, με βάση τη δική μου εμπειρία, είναι μία επαναλαμβανόμενη διαδικασία: μαθαίνεις, πέφτεις, μαθαίνεις κάτι ακόμα. Φτάνεις στο τέλος όταν είναι να συμβεί. Θέλαμε να δείξουμε την πραγματικότητα γύρω από αυτό… δεν είναι πάντα εύκολο».

Ο πρωταγωνιστής εκτίμησε ιδιαίτερα τον σκηνοθέτη που μετέφερε αυτή την αλήθεια. «Κάνει σοφές επιλογές και είναι προσεχτικός απέναντι στη φύση της ταινίας. Τον εμπιστεύομαι, οπότε πήγα εκεί που ήθελε. Χαίρομαι που το έκανα».

Όταν γνωρίζουμε τον Τζακ, ξέρουμε λίγα πράγματα για το παρελθόν του, για το πολλά υποσχόμενο μέλλον που άφησε πίσω του ή για το τραύμα που τον οδήγησε στο αλκοόλ. «Ένα από τα ενδιαφέροντα θέματα της ταινίας είναι πώς επιτρέπει στο κοινό να ανακαλύψει ποιος είναι ο Τζακ. Δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις από την αρχή. Είναι ξεκάθαρο ότι πίνει πολύ και ότι δεν ζει καλά. Αλλά δεν ξέρουμε γιατί. Ο Τζακ έχει περάσει κάποιο τραύμα, αλλά δεν ξέρουμε πόσο σοβαρό είναι» λέει ο Άφλεκ. «Έχει χωρίσει από τη γυναίκα του και υποθέτουμε ότι ο αλκοολισμός έπαιξε ρόλο, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ήταν αστέρι του μπάσκετ στο σχολείο, αλλά κάτι έγινε κι αυτό έσβησε. Τώρα δουλεύει για να πίνει, μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει».

Οι μέρες της δόξας του Τζακ έχουν περάσει προ πολλού, αλλά όχι εντελώς. Όταν ο προπονητής του μπάσκετ στο σχολείο του παθαίνει καρδιακή προσβολή, «τον καλούν γιατί ήταν το αστέρι την τελευταία φορά που η ομάδα πήγαινε καλά» λέει ο Άφλεκ. «Τώρα η ομάδα είναι απαίσια και ο Τζακ φοβάται λίγο. Δεν έχει προπονήσει ξανά και δεν ξέρει αν μπορεί να πάρει μία ομάδα χαμένων και να τους κάνει νικητές. Τελικά δέχεται, αλλά δεν νομίζω ότι καταλαβαίνει τι αναλαμβάνει» λέει ο πρωταγωνιστής.

Βοηθός προπονητή είναι ο Νταν, που υποδύεται ο Αλ Μάντριγκαλ. Μέσα στο δράμα που περνάει ο Τζακ, υπάρχουν στιγμές που η ζωή είναι πιο ελαφριά. Ο σκηνοθέτης τονίζει ότι αυτές οι στιγμές συμβολίζουν «τη δύναμη της ζωής και το χιούμορ. Στον χαρακτήρα του Νταν, έψαχνα έναν τύπου που μοιάζει με τον δάσκαλο που ποτέ δεν έφυγε από την πόλη, αλλά που μπορεί να πει μία ατάκα και να χαμογελάσεις. Ο Αλ Μάντριγκαλ είναι καταπληκτικός, έτσι όπως παίζει στις σκηνές».

Βασικά ο Νταν είναι ο καθηγητής της άλγεβρας στο σχολείο και μερικές ώρες είναι ο βοηθός του προπονητή. Ο Μάντριγκαλ λέει ότι ο Νταν, που ήταν μικρότερος όταν ο Τζακ ήταν τελειόφοιτος, ενθουσιάζεται που θα βρεθεί στο ίδιο γήπεδο με τον Τζακ. «Ο Τζακ είναι θρύλος. Ο Νταν από την άλλη είναι καλός σαν βοηθός προπονητή, αλλά δεν είναι σταρ σε καμία περίπτωση» λέει ο Μάντριγκαλ.

«Δεν νομίζω ότι ο Νταν ξέρει πώς κατέληξε ο Τζακ, αλλά καταλαβαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά όταν ο Τζακ εμφανίζεται αργοπορημένος και μετά βρίσκει κουτάκια μπύρας στο γραφείο του» λέει ο Μάντριγκαλ.

Παρ’ όλα αυτά ο Νταν διστάζει να παρέμβει «γιατί κερδίζουν» λέει ο Μάντριγκαλ. «Για ένα μικρό σχολείο που δεν έχει γευτεί καμία νίκη για καιρό, γίνεται εθιστικό. Οπότε κάνει τα στραβά μάτια μπροστά στο πρόβλημα».

Όπως και ο χαρακτήρας του Μάντριγκαλ, έτσι και η αδελφή του Τζακ, η Μπεθ έχει κι αυτή προβλήματα που πρέπει να χειριστεί. Τα δύο αδέλφια είχαν αλκοολικό πατέρα που μάλιστα ευνοούσε τον γιο. Τον ρόλο της Μπεθ υποδύεται η Μικαέλα Γουάτκινς. «Προέρχονται από αυτό το περιβάλλον και έχουν ένταση μεταξύ τους. Νομίζω ότι η Μπεθ έβλεπε τον Τζακ να βυθίζεται και ένιωθε λύπη μέχρι ενός βαθμού. Πολλές φορές ήταν ανυπόφορος και έχει πάρει πια απόφαση ότι δεν είναι δικό της πρόβλημα. Καθώς μεγαλώνουμε, η ζωή γίνεται πιο περίπλοκη. Τέτοιοι ρόλοι μου δίνουν την ευκαιρία να δώσω επίπεδα στην ερμηνεία μου» λέει η Γουάτκινς. «Άλλωστε, η ζωή είναι παράξενη».

Ο σκηνοθέτης επισημαίνει: «Υπάρχουν ανατροπές στην ταινία, υπάρχουν δύσκολες στιγμές, υπάρχουν στιγμές ελαφρότητας που ισορροπούν το σκοτάδι. Είχε να κάνει με την επιλογή των σωστών ηθοποιών που μπορούν να το χειριστούν και να αξιοποιήσουν τα ταλέντα τους. Η Μικαέλα έδωσε βαρύτητα και χιούμορ στον ρόλο».

Όταν προστέθηκε η Τζανίνα Γκάβανκαρ στην ταινία, ως η πρώην γυναίκα του Τζακ, η ηθοποιός μίλησε αναλυτικά για τον χαρακτήρα με τον σκηνοθέτη και τον πρωταγωνιστή. Ήθελε να καταλάβει και να βυθιστεί στο παρελθόν και την τροχιά του χαρακτήρα. Η ηθοποιός εκτίμησε ιδιαίτερα το σενάριο και θέλησε να συνδεθεί με τη ζωή της Αντζέλικα. «Ξέραμε ότι ήταν σημαντικό να ξέρουμε τα πάντα για τον Τζακ και την Άντζελα. Πότε γνωρίστηκαν, τη σχέση τους, όλους τους σταθμούς. Μου άρεσε που η Άντζελα αποφασίζει για τον εαυτό της. Ξέρει ότι πρέπει να βάλει ένα προσωπείο για να βοηθήσει τους άλλους. Για να αγαπάς κάποιον που είναι εθισμένος -τον αγαπάει ακόμα- πρέπει να προσέχεις τον εαυτό σου, να αντιμετωπίζεις αυτή τη συμπεριφορά, να προστατεύεσαι για να μην κατρακυλήσεις η ίδια. Υπήρχαν πολλά επίπεδα σε κάθε σελίδα, μίλησα με πολλούς ανθρώπους που είναι σε σχέσεις με αλκοολικούς. Είναι μια πραγματικότητα που αφορά πολλές ζωές. Δεν ήταν εύκολο να ακουμπήσω αυτό που ζει, αλλά το σενάριο είναι πολύ αληθινό» λέει η ηθοποιός.

Ο σκηνοθέτης σχολιάζει για τη χημεία των δύο ηθοποιών: «Όταν η Τζανίνα έκανε πρόβες με τον Μπεν, τα πήγαν περίφημα. Ήταν σαν να γνωρίζονταν από άλλη ζωή ή κάτι τέτοιο. Είχαν συναίσθημα και υπήρχε ηλεκτρισμός στην ατμόσφαιρα. Είναι πολύ καλή ηθοποιός και μια υπέροχη ψυχή».

Για να στελεχωθεί η ομάδα που προπονεί ο Τζακ στην ταινία, χρειάζονταν ηθοποιοί που μπορούν να παίξουν μπάσκετ και παίχτες που μπορούν να υποδυθούν έναν χαρακτήρα στον φακό. Οι δημιουργοί κατάλαβαν πολύ σύντομα ότι η ιδέα ενός ηθοποιού που μπορεί να παίξει μπάσκετ είναι σχετική. «Κατά κύριο λόγο, έπρεπε να μπορούν να υποδυθούν έναν ρόλο» λέει ο σκηνοθέτης. «Μετά, ήταν προϋπόθεση να μπορούν να παίξουν μπάσκετ. Έπρεπε να βιντεοσκοπήσουν τους εαυτούς τους να παίζουν, χωρίς μοντάζ ή εφέ. Εκεί φαινόταν αν ξέρουν να παίζουν. Φαινόταν από την αρχή». Οι επιλεγμένοι ηθοποιοί έπρεπε να παίξουν ο ένας απέναντι στον άλλον. Μετά από διαφορετικές δοκιμές, η τελική ομάδα είχε συγκεντρωθεί.

Ο Μπεν Άφλεκ σχολιάζει τη σχέση του με τους νεαρούς συμπρωταγωνιστές του: «Ήταν χαρά μου να συνεργάζομαι με νεαρούς ηθοποιούς, να έρχομαι ξανά σε επαφή με το τι σημαίνει να είσαι έφηβος. Προσπάθησα να μάθω τη νέα αργκό και πώς να χρησιμοποιώ φίλτρα στο Instagram. Φάνηκα για λίγο cool στην 14χρονη κόρη μου, αλλά αυτό δεν κράτησε πολύ» λέει γελώντας. «Αλλά αυτοί οι τύποι ήταν πολύ ενδιαφέροντες για μένα. Είχε πλάκα να περνάω χρόνο μαζί τους. Έφεραν αέρα ανανέωσης στη δουλειά. Πραγματικά νοιαζόντουσαν και δούλεψαν σκληρά για να πουν την ιστορία των χαρακτήρων τους».

Για τις ανάγκες του ρόλου ο Μπεν Άφλεκ χρειάστηκε να έρθει σε επαφή με το άθλημα εκ των έσω. «Ο Μπεν δεν μεγάλωσε παίζοντας μπάσκετ» αποκαλύπτει ο σκηνοθέτης. «Δουλέψαμε σκληρά για να τον εξοικειώσουμε με το τι σημαίνει να προπονείς μια ομάδα. Περάσαμε πολύ καιρό δουλεύοντας σε ένα γυμναστήριο με παιδιά. Ο Μπεν τα προπονούσε, φώναζε στους διαιτητές και καθοδηγούσε την ομάδα».

Ο Άφλεκ κλήθηκε επίσης να εξοικειωθεί με την ορολογία του μπάσκετ. Συνάντησε προπονητές και είδε πολλούς μαγνητοσκοπημένους αγώνες, για να έχει ολοκληρωμένη γνώση του αθλήματος.

Ο αγώνας της επιστροφής

Μία από τις αρχές της ανάρρωσης είναι να συνεργάζεσαι με τους άλλους. Μια άλλη αρχή είναι να μετατρέπεις τις προκλήσεις και τα λάθη σε μαθήματα, ευκαιρίες να αλλάξεις διαδρομή και να αναγνωρίζεις τα εμπόδια όταν έρχονται στο διάβα σου. Ο Μπεν Άφλεκ καταλήγει: «Για μένα, η ταινία είναι πολύ αληθινή, μία πραγματική εξιλέωση, ένα θετικό βήμα δεν εξασφαλίζει ότι το επόμενο βήμα θα είναι θετικό, δεν υπόσχεται την παντοτινή ευτυχία. Είναι ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση, μία αναγνώριση των δυσκολιών. Παλιά με απασχολούσαν οι αντιδράσεις, οι εντυπώσεις των άλλων. Όλο και περισσότερο, βασίζομαι στα δικά μου κριτήρια. Ήταν κάτι ενδιαφέρον; Απόλαυσα τη διαδικασία, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα; Σε αυτή την περίπτωση, τόσο η διαδικασία όσο και το αποτέλεσμα με κάνουν περήφανο. Νομίζω ότι είναι μια καλή ταινία, έχει νόημα, είναι δυνατή και γνήσια. Ελπίζω να συγκινήσει το κοινό».

Ο Γκάβιν Ο'Κόνορ ολοκληρώνει: «Μπορώ να μιλήσω μόνο για μένα, αλλά οι αποτυχίες και τα λάθη είναι οι μεγαλύτεροι δάσκαλοι στον κόσμο. Ακόμα και στα αθλήματα, νομίζω ότι μαθαίνεις περισσότερο από τις ήττες παρά από τις νίκες. Ρώτα όποιον προπονητή θέλεις. Αναγνωρίζοντας το μάθημα στην ήττα βελτιώνεσαι. Πώς βελτιώνεσαι αν δεν ανταγωνίζεσαι τους καλύτερους σου; Πιστεύω στις δεύτερες ευκαιρίες, στις τρίτες ευκαιρίες και ίσως αυτό είναι το νόημα. Είμαστε άνθρωποι, έχουμε αδυναμίες, κάνουμε λάθη συνέχεια. Ελπίζω, όμως, ότι στην πορεία εξελισσόμαστε, γινόμαστε πιο σοφοί. Η συγχώρεση, η καλοσύνη, η αποδοχή… Αυτό είναι η ζωή».